Goedkoop is dikwijls dure koop

Het is niet altijd eenvoudig om de geschiedenis van een trekkermerk te achterhalen, zeker niet als het om een zogenaamde ‘weestractor’ gaat. Weestrekkers -of ‘orphans’ zoals ze die in het Engels noemen- zijn tractoren waarvan de oorspronkelijke fabrikant niet meer bestaat of slechts enkele maanden heeft bestaan of overgenomen werd door een andere fabrikant. De Happy Farmer is daarvan een goed voorbeeld. Volgens de meeste bronnen werd de trekker in 1916 geïntroduceerd door de La Crosse Tractor Co. uit La Crosse maar eigen opzoekingen bewijzen dat dit niet helemaal klopt. Hoe men het ook draait of keert, de geschiedenis van Happy Farmer wordt door vele nevels omgeven.

Het verhaal begint bij de Happy Farmer Tractor Company in Mineapolis. De onderneming werd waarschijnlijk in 1909 of zelfs nog vroeger opgericht maar daarover is ook niet iedereen het eens. Volgens de overlevering begon het bedrijf in 1915 met de tractorproductie maar er zijn bewijzen dat ze al in 1909 trekkers hebben gebouwd of hebben laten bouwen. Inderdaad, laten bouwen want een aantal van die zogenaamde ‘trekkerfabrikanten’ uit de beginperiode van de landbouwtrekker  waren namelijk niet meer dan marketingbureaus die via mooie folders en advertenties hun trekkers aanprezen en ze naargelang de vraag door derden lieten produceren. De eerste Happy Farmer trekkers waren uitgerust met een 2-cilinder Gile boxermotor met een vermogen van 8-16 pk. Vermoedelijk werden deze trekkers gebouwd door Wilcox, toen eigenaar van de Sta-Rite Engine Company uit La Crosse maar ook de Gile Engine & Tractor Co wordt af en toe als mogelijke bouwer vermeld. De Happy Farmer trekkers werden verkocht door de LaCrosse Implement Company uit Mineapolis die tegelijkertijd ook de motoren van de Sta Rite Engine Company  verkocht(!) De Happy Farmer Tractor Company laat opnieuw van zich horen in 1916. Dat jaar verscheen er een aankondiging in enkele zakenkranten dat de LaCrosse Tractor Company was opgericht, een fusie van de Happy Farmer Tractor Co met de Sta-Rite Engine Co uit LaCrosse, Wisconsin en werd de firmanaam omgedoopt tot LaCrosse Tractor Co. De verkoopafdeling bleef nog wel een tijd in Mineapolis gevestigd terwijl de kantoren al eind 1917 naar LaCrosse werden overgebracht. Uit bovenstaande blijkt duidelijk dat er al vroeg banden waren tussen de Happy Farmer Tractor Company en de Sta Rite Engine Company en dat de fusie geen toeval was. Een naam die in bijna al deze verhalen opduikt is die van de familie Hirshheimer, immigranten uit Würtemberg, Duitsland, eigenaars van o.a. de LaCrosse Plow Company en mede-eigenaars van de Sta-Rite Engine Co.

Zes modellen
De LaCrosse Tractor Co produceerde zes modellen, namelijk de modellen A, B, F, G , H en de Model M. Voor al deze tractoren werden drie verschillende typen krachtbronnen gebezigd. Het model A, de eerste Happy Farmer trekker werd door de Happy Farmer Tractor Company  gebouwd, de vroegste modellen waren uitgerust met een 2-cilinder Gile motor met een vermogen van 8/16 pk.. De modellen B, F, G en H uit La Crosse waren uitgerust met een tweecilindermotor van de Associated Gas Company en hadden een vermogen van 12/24 pk. Eigenlijk waren het allemaal opgewaardeerde modellen met dezelfde motor, hetzelfde chassis en nog andere karakteristieken. De Happy Farmer driewieltrekker van het type A werd gebouwd tot 1918. Het model B, eveneens een driewieler, had een vermogen van 12/24 pk en werd gebouwd  van 1917 tot 1918. Ook dit model B werd vóór de fusie al door de Happy Farmer Tractor Co gebouwd. De model F was eveneens een driewieler en was de eerste in LaCrosse ontwikkelde  tractor. Het was een verbeterde versie van de Model B en werd gebouwd van 1918 tot 1921. De model G was dan weer een afgeleide versie van de F maar in tegenstelling tot zijn voorganger had de G vier wielen en was daarmee de eerste vierwielige trekker van LaCrosse. De Model G had een vermogen van 12/24 pk en werd gebouwd van 1919 tot 1923/24.

Ook model H uit 1920 was een vierwielige trekker. Het derde type krachtbron dat voor deze trekker werd gebruikt was een tweecilindermotor die in de eigen Sta Rite fabriek in LaCrosse werd geproduceerd. De Sta-Rite Engine Co was al voor de fusie een landelijk bekende fabrikant van verbrandingsmotoren opgericht als Reliance Iron & Engine Co in Racine maar in 1906 overgenomen door Sta Rite. Deze motor werd uitsluitend gebruikt voor de Model M tractoren.  De Model M had een vermogen van 7/12 pk en werd gebouwd vanaf 1920 tot 1923. Het was een zogenaamde ‘line-drive’ tractor, een tractor die bestuurd werd met ‘leidsels’ net als een paardenspan, een concept dat op enkele uitzonderingen na, door de meeste fabrikanten al was opgegeven en niet zonder gevaar was voor de bestuurder. In 1920 brak de grote landbouwcrisis uit, veel Amerikaanse boeren hadden tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) veel geld geleend en geïnvesteerd in de mechanisatie van hun bedrijf. In Europa was er namelijk ten gevolge de oorlog een groot voedseltekort dat deels door Amerikaanse leveringen werd gedekt. Door die versnelde Amerikaanse landbouwmechanisatie kon de voedselvoorziening nog efficiënter worden aangepakt. Na de oorlog kwam de landbouwproductie in Europa weer op gang en was overzeese hulp niet meer nodig. De Amerikaanse boeren zaten echter nog wel met grote leningen opgescheept die ze niet meer konden terugbetalen, duizenden boeren moesten zelfs hun boerderij verkopen voor een te lage prijs.

Economische crisis nekt fabrikanten
De crisis had ook zo zijn gevolgen voor de Amerikaanse trekkerfabrikanten waaronder ook La Crosse Tractor die daardoor in financiële problemen kwamen. La Crosse kon zijn tractoren nog amper kwijt maar om alsnog de meubelen te redden onderging de Model M  enkele  wijzigingen en werd de trekker opgewaardeerd tot H 12-24. Net in die crisisperiode verlaagde concurrent Fordson bovendien de prijs van zijn trekkers tot 395 dollar. Dat betekende uiteindelijk de genadeslag voor LaCrosse en zijn Happy Farmer. In 1922 werd onderhandeld met de Oshkosh Tractor Company om alsnog het bedrijf over te nemen maar die gesprekken leidden uiteindelijk tot niets. Begin 1924 was het definitief gedaan met de trekkerproductie. Toch betekende dit niet het einde van de Happy Farmer tractor, de bestaande voorraad tractoren werd verkocht tot uitputting van de stock. Volgens sommige bronnen bleef de La Crosse Tractor Company actief als mechanisatiebedrijf en onderdelenleverancier voor Happy Farmer tractoren tot na de Tweede Wereldoorlog. De Happy Farmer tractoren werden niet alleen in de V.S verkocht maar ook in Frankrijk, Groot-Brittannië en Zuid-Amerika. Hoeveel trekkers er werden gebouwd is niet bekend, sommige bronnen gewagen van 20.000 stuks. Dit cijfer lijkt echter te optimistisch. Een groot aantal van de geproduceerde trekkers werd zelfs niet eens verkocht, ze werden door de dealers opgeslagen en dienden uitsluitend als bron van reserveonderdelen! De Happy Farmer trekkers hadden namelijk een niet al te beste reputatie en dat zorgde voor een stortvloed aan klachten. Ontevreden boeren die hun trekkers wilden terugbrengen kregen dan ook dikwijls het deksel op de neus omdat de dealer hun trekker niet wilde terugnemen. Een populair gezegde destijds was dat de twee gelukkigste dagen in het leven van een Happy Farmer eigenaar waren: ‘de dag dat hij zijn Happy Farmer kreeg en de dag dat hij van zijn Happy Farmer was verlost’. Van de Happy Farmer hebben er amper enkele honderden stuks de tand des tijds overleefd.

Happy Farmer G oldtimer
De perfect gerestaureerde Happy Farmer G in dit artikel komt oorspronkelijk uit Pennsylvania- USA waar hij al een grondige restauratie had ondergaan. De trekker werd daarna verkocht aan een Ierse verzamelaar van oldtimertrekkers. De Happy Farmer paste echter niet in zijn collectie Avery trekkers. De bekende verzamelaar en handelaar Marc Geerkens uit Meeuwen-Gruitrode had dat ‘in het circuit’ vernomen en stelde de man een deal voor. Een drietal jaar geleden kon hij de Happy Farmer G in zijn huidige toestand dan ook ruilen tegen een zeldzame Avery 5-10 dit tot grote tevredenheid van beide verzamelaars!

Technische gegevens
Merk                     Happy Farmer
Type                     G
Fabrikant             La Crosse Tractor Co
Motor                   Associated Gas Engine Co
Aantal cilinders   2
Boring x slag       150 x 178 mm
Vermogen            12/24 pk
Brandstof             kerosine/benzine
Transmissie          1 V/1 A
Bouwjaar              1919
Herkomst              USA
 Frans Vanbaelen