Naast de naaktstranden, ook mooi “Traktor Story” museum .
Guy Van Rysseghem
Kroatië, toen ik zei dat ik daar naar op reis ging bekeek menigeen mij met ongeloof in de blik, en een glimlach. Wat gaat gij daar gaan doen was de directe respons. Ik begreep er niets van. Een trip naar Kroatië, een vroegere deel republiek van Joegoslavië, wat was daar nu mis mee? Tot een goede vriend mij duidelijk maakte: Kroatië is dat daar niet waar al die naaktstranden zijn!
Schiereiland Istrië is zeer toeristisch
Reeds van oudsher, ook destijds onder het communistische regime was de kustlijn van Kroatië een toeristische trekpleister. Geen zand op het strand, wel keien, en direct bossen. Reeds meer dan 80 jaar is Kroatië bekend om zijn openbare naaktstranden. Sommigen promoten 100% naakt, anderen tolereren ook geklede mensen in hun gebied. Vooral Duitsers en Nederlanders trekken er in massa naartoe. Wanneer je een toeristische boottrip maakt naar bijvoorbeeld het eiland Brijuni, en je neemt een verrekijker mee –ook een goed fototoestel doet hierin wonderen- kan je ze rustig begluren. Kroaten zul je op de naaktstranden niet vinden, 87% verklaart zich katholiek en sedert de val van het Tito regime bouwt men her en der nieuwe kerken.
Opgelet bij velen was president Tito een graag geziene figuur, ondanks zijn dictatoriale trekjes. Vergeet niet tijdens W.O. II was hij partizanenleider en bevrijder tegen de Duitsers en de Kroatische facisten. Als communist voerde hij een ongebonden politiek, hij was geen vazal van Rusland, en uiteraard niet van het westen. Hij voerde de club van “niet gebonden” landen aan. Na zijn dood wou deelstaat Servië de boel onder druk samen houden, andere deelstaten wilden onafhankelijkheid. Het spel zat op de wagen, de rest kennen we.
Op het eiland Brijuni,gelegen aan de zuidkust van het schiereiland Istrië, nu een nationaal park, woonde in de zomer president Tito. Hij ontving er bezoek van bekende gasten als Sofia Loren, Liz Taylor, Richard Burton, Placido Domingo, Prinses Caroline van Monaco en ... Koning Boudewijn, en andere staatshoofden. Men kan er thans nog de auto van Tito bewonderen, hij staat in een glazen stolp buiten. Op het eiland zijn ook afdrukken van wel 200 Dinosauruspoten te zien.
Weinig vruchtbare grond in Istrië
Maar keren we terug naar één van de bekendste toeristische steden Porec, deze stad gelegen op het schiereiland Istrië aan de kust van de Adriatische zee (= de zee tussen Italië en Kroatië) ligt over zee amper op 100 km van het Italiaanse Venetië. Veel boot tochten van één dag naar Venetië worden er aangeboden. Istrië, dit deel van Kroatië heeft eigenlijk geen oorlogsschade opgelopen.
Op amper 6 km van Porec het binnenland in ligt het dorpje Nova Vas. Het is bekend voor zijn grotten, de “Baredine Jama-Grotta” genaamd. Vergelijkbaar met onze grotten in de Ardennen. Vlakbij op een 150 m van deze grotten bevindt zich het “Traktor Story” openlucht museum. Alhoewel deze streek van Kroatiê weinig vruchtbare grond bezit – in tegenstelling tot het verdere binnenland- werd er toch oorspronkelijk aan landbouw gedaan. De enorme technische landbouwevolutie in de 20ste eeuw zou kunnen leiden tot het vergeten van oude landbouwwerktuigen tradities en methoden eigen aan de cultuur van deze streek dacht men. De nostalgie voor deze gebruiken en tijden waren vervolgens aanleiding tot de geboorte van dit museum.
Tractoren en machines werken, en staan in originele staat.
“Traktor Story” zo noemen ze hun openlucht museum is de eerste permanent geopende tentoonstelling van old timer tractoren in Kroatië. Het werd in 2010 geopend, en telt op dit ogenblik meer dan 50 old timer tractoren. Oprichter bezieler en boerenzoon Silvio Legovic uit Nova Vas verwelkomde ons met open armen. We kregen een persoonlijke uigebreide rondleiding met uitleg, spijtig dat zijn Engelse woordenschat amper bestond uit 10 woorden. Maar het moet gezegd bij elke tractor of machine stond ook op een plaatje keurige uileg in het Engels. Sommige musea bij ons zouden daar gerust een lesje kunnen uit leren.
Pronkstuk is een oude Fordson uit 1923. Hij was destijds de eerste tractor in het vlakbij gelegen dorpje Nova Vas. Daarnaast stelt men hier ook een motor met zogenaamd warm hoofd. De motor werd met een petroleum lamp verwarmd tot 500 à 700° C . Eens die temperatuur werd bereikt werd er in de motor olie geïnjecteerd en met een manueel vliegwiel gestart. Deze motor werd gebruikt om een molen in de nabijgelegen stad Porec aan te drijven in het begin van de vorige eeuw.
Ja, want naast de old timer tractoren staan ook motoren en ander materiaal, ooit gebruikt in de landbouw, ten toon. Trouwens eerst en vooral wil het museum de evolutie in de landbouw tonen, een evolutie dank zij de mechanisatie. Dit heeft de menselijke arbeid in de landbouw wezenlijk verlicht.
Naast de vele tractoren heeft men ook plaats voorzien voor het dorsverhaal. Men bezit er een originele dorsvloer om met de vlegel te dorsen, verder van simpele maaidorsers tot de combines van gisteren. Alle tractoren en machines werken nog en staan in de originele staat. Naast de historische machines hangen ook allerlei foto’s op groot formaat, zij brengen de geschiedenis van het hard labeur op de hoeven en het land.
Brood, olijf olie en wijn
Binnen het museum “Traktor Story” schenkt men ook aandacht aan het typisch mediterraan verhaal over brood, olijf olie en wijn. Men presenteert er de geschiedenis van deze producten gaande vanuit de Oudheid alover de Middeleeuwen tot op vandaag. Allerlei materialen die ooit dienden om deze ambachtelijke producten te maken worden hier tentoongesteld. Op het einde is er de wijn shop waar men deze producten kan proeven en als souvenir mee naar huis nemen.