Ko de Feijter.
Afgelopen maand hebben we een rit door Denemarken, Zweden en Noorwegen gemaakt waarbij we meerdere trekker museums en verzamelaars bezochten, één daarvan was trekkermuseum Morso op het eiland Mors. Dit eiland ligt bovenin Denemarken, is over een brug te bereiken en telt 22.000 inwoners. Aangekomen op het adres worden we verwelkomt door oprichter en eigenaar Hans Larsen Zijn bedrijf was van oorsprong een varkensfokkerij maar jaren geleden al verhuisden de varkens naar een nieuwe moderne stal achterop het bedrijf. De oude stallen werden 1 voor 1 opgekuist en de toen al gedeeltelijk aanwezige verzameling vind er vanaf toen zijn onderdak. Doelstelling van Hans is om veel varianten onder dak te hebben. Met trots vertelt hij 120 traktoren verdeeld over 67 verschillende merken en afkomstig uit 19 verschillende landen te bezitten! Een groot deel is nog van voor de tweede wereldoorlog waarvan een groot deel op ijzeren wielen. De afkomst en geschiedenis van veel van de aanwezige tractoren is bekend. Bijvoorbeeld de Allis Chalmers 6-12 uit 1919. Deze werd destijds nieuw gekocht door een Zweedse landbouwer die naar de verenigde staten geëmigreerd was, maar na 10 jaar al besloot terug te keren naar Zweden. De Allis Chalmers kwam mee naar Zweden, waar deze nog jaren dienst gedaan heeft. Deze trekker is 1 van de 7 nog bekende exemplaren wereldwijd.
De Duitse Wahl W35 met eigen motor van 20 pk, is ook een bijzonder exemplaar. Deze trekker is van 1940 en verkregen door ruilhandel met een Nederlandse verzamelaar. Vanwege de oorlog stopte de productie al in 1941, pas in 1949 werd de productie terug opgestart in aangepaste vorm. Slechts 2 stuks zijn er nog bekend van deze trekker.
Deze Allis Chalmers M rupstrekker uit 1943 is gebouwd in het Zweedse Lysekil. Onder de merknaam op de neus staat “Svensk Tillverkning “, een licentie van het Amerikaanse Allis Chalmers. Onder andere een serie van iets meer 300 stuks is destijds geleverd aan het Zweedse leger. Motor is gelijk aan die van de veel bekendere U.
Speciale aandacht en als blijk van erkenning staan er meerdere traktoren bij elkaar die na de tweede wereldoorlog onder andere aan Denemarken geschonken zijn. Om de economie van de getroffen landen weer op gang te krijgen boden de Verenigde Staten onder leiding van minister George Marshall financiële hulp, 80 % van de aanschaf was schenking en 20 % moest door de gebuikers gefinancierd worden. Voorwaarde was wel dat alles onder dit plan van Amerikaanse makelij was. De trekkers in het museum waarvan men zeker weet dat ze met behulp van het Marshallplan in Denemarken terecht zijn gekomen, zijn allen voorzien van een replica klever in blauw wit rood met de opdruk ‘For European Recovery”
Meest opvallend in het museum zijn de in Denemarken gebouwde trekkers. Bijvoorbeeld deze Garson uit 1952 werd ontworpen en gebouwd door Ing.Svend Nielsen uit Kopenhagen. De 4 cylinder benzine motor werd ingekocht bij Ford. Slechts 37 stuks zijn er van gebouwd.
De Acam werd gebouwd bij de Andersens Maskinfabriek in Holbaek, betreft een prototype en daarmee de enige die nog bekend is.
Het eerste model dat in productie genomen is, was deze Acam Pony uit 1954, nu met een voorschakeltransmissie waardoor 2 x zoveel snelheden beschikbaar kwamen. Ook had deze trekker al een differentieel sper. Als extra was een mechanisch aangedreven hefinrichting en bijbehorende Acam rondgaande ploeg leverbaar. De trekker er naast is de Saxon Pony, is op een paar kleine veranderingen geheel identiek maar werd via andere verkoopkanalen verkocht, van beide trekkers zijn er in totaal 400 stuks gebouwd.
Naast de tractoren zijn er ook machines en oude handgereedschappen te zien, ook is een verzameling briefgeld en postzegels waar traktoren op afgebeeld staan, bij de inkom is een kleine shop aanwezig met onder andere het door Hans uitgebrachte boek over Danhorse! Ook is er een leeshoek met veel fotoboeken en zelf gezette koffie en koekendoos. Op het buitenterrein is ruimte om te overnachten met de camper, ook is een douche beschikbaar. Is onmogelijk al het gebodene in het OTL clubblad te beschrijven, hoop hiermee een kleine indruk gegeven te hebben. We bedanken Hans voor het mogen zien van mooie verzameling met bijbehorende uitleg en vervolgen onze reis….